De Dag van de Filosofische Praktijk, (3e editie, 2024)
Kom naar de Dag van de Filosofische Praktijk en maak kennis met tal van Filosofisch Practici!
‘De ‘Dag van de Filosofische Praktijk’ vindt voor de derde keer plaats tijdens de Maand van de Filosofie op zaterdag, 13 april op de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) te Leusden. Op deze Dag staat de Filosofische Praktijk in de breedste zin van het woord centraal. Iedereen die openstaat voor filosofie is welkom om kennis te maken met de Filosofische Praktijk.
Leden en niet-leden van de Vereniging Filosofische Praktijk, van Socratisch begeleider tot kenner van de existentiële filosofie en van organisatiefilosoof tot kinderfilosoof, bieden de hele dag een programma aan met interessante lezingen, workshops en praktijksessies voor zowel beginners als gevorderden.
De dag wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van V-ISVW (Vrienden van de Internationale School voor Wijsbegeerte).
De dag wordt geopend met een lezing door Arjo Klamer:
Over het belang van de waarom vraag.
Arjo Klamer is bezoekend hoogleraar humane economie aan de VU. Daarvoor was hij hoogleraar Culturele Economie aan de Erasmus Universiteit. Hij doceert ook aan de Hogeschool Toegepaste Filosofie en is decaan van Akademeia, een academie voor het leven.
In zijn keynote wil hij het belang van de waarom vraag benadrukken. Waarom doen we wat we doen? Waar gaat het ons om? Door het overheersende instrumentalisme dat de hoe en wat vragen vooropstelt, is de waarom vraag aan de aandacht ontsnapt. Haar beantwoorden blijkt uit onderzoek moeilijk, en dat zeker voor academisch opgeleide mensen. De neiging is te relativeren uit angst wellicht voor het fundamentalisme. Klamer zal laten zien hoe te laveren tussen het relativisme en het fundamentalisme, om een antwoord te formuleren op de waarom vraag en duidelijk te krijgen wat de bedoeling is van ons persoonlijk of van een groep mensen in organisaties of verenigd in een land. Deze keynote is gebaseerd op zijn (nog ongepubliceerd) boek A Sense of Purpose: A Practical Guide.
Programma 2024:
De tweede helft van de ochtend en de middag worden gevuld met een keur aan workshops en lezingen. Er ligt een diversiteit aan voorstellen op de plank die wij komende tijd hier gaan presenteren. Er is aandacht voor wereldfilosofie, gespreksmethodes en praktische toepassingen in verschillende vakgebieden.
Naar de ticketshop
(i.v.m. lidmaatschap kunnen tickets met korting alleen per stuk besteld worden)
De prijs voor het ticket geeft toegang tot de plenaire lezing en 3 workshops/lezingen door de dag heen, koffie, thee, lunch en een drankje aan het eind van de dag.
Bijdragen:
zover nu bekend op alfabetische volgorde van de achternaam van de eerste spreker
Wanneer ben je praktisch filosoof?
Hans Bolten, workshop
Deze workshop is bedoeld voor wie zichzelf ‘praktisch filosoof’ of ‘filosoof’ noemt.
In de workshop proberen we gezamenlijk te onderzoeken wat een filosoof tot filosoof maakt en dus ook, dat is het uitgangspunt, wat minimaal kenmerkend is voor een praktisch filosoof.
De werkwijze is als volgt: de deelnemers krijgen een vraag voorgelegd, de onderzoekvraag. De reacties of antwoorden van deelnemers op deze onderzoeksvraag vormen het te onderzoeken materiaal. Via een voortdurende reflectie op de antwoorden pogen we naar een antwoord op de onderzoeksvraag toe te werken. De vraag of er een methode is gevolgd in de workshop en, als die er was, hoe die dan genoemd zou moeten worden is onderdeel van de workshop zelf, dat wil zeggen: dat is ter beoordeling aan de deelnemers.
Hans Bolten verzorgt op allerlei manieren trainingen in ‘socratisch-filosofische vaardigheden’. boltentraining.nl
Data, AI en waardenspanning
Dorus-Jan ten Boom, Erik Zegveld, workshop
Artificiële Intelligentie gaat over meer dan techniek, computercode en zelflerende systemen. Achter elke datatoepassing gaan immers keuzes schuil. Wat wil ik bereiken, welke middelen zet ik daarvoor in en welke eisen stel ik aan de uitvoering? Bij al deze vragen speelt ook de afweging van waarden een rol. Voorbeelden hiervan zijn veiligheid versus transparantie en efficiency versus zorgvuldigheid.
Maar hoe doe je dat? En wie is hiervoor verantwoordelijk? In deze workshop nemen we je mee in de wereld van data, algoritmes en botsende waarden. We bespreken voorbeelden van meer en minder risicovolle datatoepassingen, we onderzoeken de waarden die hierbij in het gedrang kunnen komen en gaan na hoe je hiermee kunt omgaan. De workshop wordt begeleid door Dorus-Jan ten Boom en Erik Zegveld, in het dagelijks leven werkzaam als adviseur digitale ethiek bij VKA, onderdeel van de Highberg Groep. En vanwege het grote succes vorig jaar, wordt ook nu weer voor cookies gezorgd!
vka.nl, highberg.com
Morele Ambitie – een filosofische verkenning
Julia van Boven, presentatie en filosofisch gesprek
Julia van Boven is co-founder en Community Director bij The School for Moral Ambition. Tot 2024 werkte
zij bij ABN AMRO en gaf zij les aan de Hogeschool voor Toegepaste Filosofie. In deze dialoog geeft zij
een introductie tot morele ambitie en reflecteert ze met de deelnemers op de betekenis en praktische
vertaling naar ieders carrière.
moreleambitie.nl
Chaos, een ware ontdekking!
Anka Fauth, Socratisch gesprek
Het thema van de Maand van de Filosofie is: “Chaos”. We denken dat we weten wat chaos in ons hoofd betekent. Maar hebben we het over hetzelfde?
Daarom is het goed een begrip op de juiste wijze te definiëren. Het ‘definitiegesprek’ is de meest oorspronkelijke vorm van het socratisch gesprek. Vanuit verwondering gaan we dat begrip gezamenlijk inhoud geven. Als je werkelijk kunt aangeven wat chaos inhoudt, kun je het ook in praktijk brengen. Laat je verrassen en inspireren!
Anka Fauth begeleidt mensen met leef- en functioneringsvragen. Na haar studie en opleidingen pedagogiek, persoonlijkheidsleer en praktische filosofie, werkte ze als docent (PO, VO, HBO), remedial teacher, trainer, en consultant/ counselor voor introspectief onderzoek vanuit de Waarderingstheorie en de methode voor zelfonderzoek.
Tegenspraak leren organiseren
Judy Hoekstra en Marianne Scheeper, workshop
Ruimte bieden voor tegenspraak moet je organiseren; het is er niet vanzelf. Tegenspraak is een belangrijk onderdeel van een kritische discussie, vrij van magische obsessie en starre of belemmerende overtuigingen. Het wordt gemakkelijker als je de verschillende grondtonen van tegenspraak herkent.
We verzanden -ook in de publieke ruimte- steeds vaker in discussies over waarheden en overtuigingen. Dit leidt tot polarisatie, het belachelijk maken van de ander en veroorzaakt schijnbaar onoverbrugbare kloven. Het lijkt daarbij soms alsof geen tegenspraak meer te durven leveren. De moed zijn verloren, of simpelweg de tijd niet meer nemen om tegenspraak te organiseren.
Wetenschapsfilosoof Karl Popper wees middels het falsificatieprincipe al op het belang van tegenspraak, voor hem was het weerleggen van denkbeelden, opvattingen en hypotheses de essentie van de wetenschap. In deze workshop gaan we oefenen met verschillende grondtonen van tegenspraak, met als doel deze te leren herkennen. Hierdoor wordt tegenspraak organiseren wellicht minder ongemakkelijk en kun je de diverse grondtonen beter herkennen, zowel in jezelf als in de ander.
Judy en Marianne zijn beiden al jaren actief als praktisch filosoof en filosoferen door het hele land met uiteenlopende doelgroepen. O.a. in organisaties, bij overheidsinstanties, in de gevangenis en op scholen met kinderen, ouderen, gedetineerden en andere (kwetsbare) doelgroepen.
www.filosoferenindeklas.nl en www.filosofischreisburo.nl
Het wijsgerig visie-kompas
Peter van Hooft, workshop
Het filosofisch of wijsgerig visie-kompas heb ik ontwikkeld vanuit ‘de 6 klassieke systemen van de Indiase filosofie’. Met een korte inleiding tot deze ‘visies’ (darshanas) laat ik zien hoe dit model enerzijds toegepast kan worden om de enorme diversiteit aan verschillende wijsgerige tradities binnen de wereldfilosofie te duiden èn met elkaar te vergelijken; anderzijds wil ik laten zien hoe dit kompas als vragen-model praktisch toepasbaar is binnen de wijsgerige visie-coaching. Ik doe dat dan in omgekeerde volgorde. Hierdoor worden deelnemers uitgedaagd er zelf mee aan de slag te gaan.
Peter van Hooft is socratisch boeddholoog. Hij werkt als aANZet-gever en docent wereld- en existentie-filosofie. Hij begeleidt als wijsgerig coach jaargroepen en individuen. Tevens leidt hij coaches op in de door hem ontwikkelde methodieken. Zie www.anz.nu
Mono no aware, geraaktheid als filosofische houding
Robert Keurntjes, presentatie
Deze lezing wordt een onderbouwd pleidooi voor een filosofische houding. Als uitgangspunt dient het Japanse mono no aware. Een soort melancholie die het kwetsbare van het aanschouwde herkent. Er lijkt een relatie met boeddhistische compassie, maar als we er op inzoomen zijn er ook wel raakvlakken met Westerse filosofie.
Vaak wordt een neutrale houding bepleit, maar in welke zin bedoelen we dat? Is een zekere mate van geraaktheid niet juist zinvol om te begrijpen waar de vraag vandaan komt?
Ik zal uiteenzetten waarom ik meen dat we geraaktheid en verwondering nodig hebben en laat ruimte om er samen op te reflecteren.
Robert Keurntjes studeerde af in de philosophy of mind en verdiepte zich daarnaast in boeddhistische filosofie en psychologie. Hij combineert beide tradities in zijn benadering van hedendaagse vraagstukken en verwondert zich vooral over het gegeven dat wij ons altijd in een betekenisvolle wereld bevinden. Samen met Ilse Bulhof schreef hij het boek Uitzonderlijke Goedheid. robertkeurntjes.nl
Contemplatieve dialoog
Lauren Krüger en Mineke van Dam – filosofisch café Groningen, workshop
In deze workshop combineren we de contemplatieve dialoog middels een essayistische benadering (Montaigne) met de praktische filosofie.
Deelnemers maken kennis met een vorm van zelfonderzoek die de verbeelding aanzet, inspireert en op een verrassende wijze stof geeft voor bezinning.
Zowel Laurens als Mineke maken deel uit van de organisatie van het filosofisch café Philos in Groningen. Laurens Krüger is facilitator van onderzoekende gesprekken en houdt van reflectievormen met verbeelding en fysieke betrokkenheid; Mineke zit al 20 jaar in de organisatie van Philos, schrijft veel en volgde de ‘Masteropleiding Levensverhalen, Schrijven & Zelfcoaching’ bij Margje Vos om zich meer te verdiepen in de reflectieve aspecten van het schrijven. www.filosofischcafegroningen.nl
Leren TOVEREN
Timon Meynen, workshop,
In een socratisch gesprek ga je op grond van een ervaring van een van de deelnemers op zoek naar het principiële antwoord op een filosofische vraag. Het is mooi als je daar een week voor kunt uittrekken, maar helaas lukt dat niet altijd … In deze workshop gaan we daarom leren TOVEREN, een lossere aanpak van het socratisch gesprek.
TOVEREN is een acroniem dat staat voor de zeven stappen van zo’n kort socratisch onderzoek: Tijd, Onderwerp, Vragen, Ervaringen, Reacties, Essenties en Nakaarten. Het bepalen van het onderwerp van dit gesprek is er dus een onderdeel van. De overige stappen worden kort toegelicht, maar de nadruk ligt op het TOVEREN zelf.
Timon Meynen is psycholoog en filosoof. Vanuit zijn Filosofische Praktijk Faidros (www.faidros.nl) begeleidt hij individuen en groepen bij bezinning middels filosofisch consult, socratisch gesprek of moreel beraad. Hij is tevens secretaris van het bestuur van de VFP.
Dialoog & Ethiek bij de overheid
Erik Pool, gesprek,
Al meer dan 15 jaar ervaar ik de meerwaarde van praktische filosofie in mijn beroepspraktijk. Dat kent een voorlopig hoogtepunt in het rijksbrede programma Dialoog & Ethiek dat ik in 2021 startte vanwege de toeslagenaffaire. De overheid moet zichzelf opnieuw uitvinden. De praktische filosofie is als geen andere discipline in staat de overheid daarbij te helpen. Het doel van Dialoog & Ethiek is concreet: van ethische reflectie een vaste praktijk maken in het werk van (alle) ambtenaren. We scholen honderden rijksambtenaren in gespreksleiderschap, verrichten onderzoek naar de doorwerking van ethische reflectie, beïnvloeden de politieke en professionele agenda met publicaties en events en bouwen op diverse plekken in de rijksdienst aan voorbeeldpraktijken. We ervaren in dit werk hoe moeilijk het is praktische filosofie in de werkpraktijk van grote organisaties een vaste plek te geven. In deze vraag-antwoord-sessie bespreken we onze ervaringen en zoeken we naar ‘dragende ideeën’ onder deze transitieopgave.
erikpool.nl en grenzeloossamenwerken.nl/dialoog-en-ethiek
De doos van Pandora (filosoferen met kinderen)
Mirjam Poolster, workshop,
Tijdens deze workshop kun je ervaren wat filosoferen met kinderen is. Je ontdekt de verschillen met een ‘gewoon’ kringgesprek? Je leert een manier om deelnemers te laten nadenken over een verhaal of thema? Wat werkt wel en wat werkt niet in een groep?
Filosoferen met kinderen en jongeren is voornamelijk samen een vraag onderzoeken doordat de groep met elkaar in gesprek gaat. De deelnemers moeten dus goed naar elkaar luisteren. Luisteren naar een klasgenoot , zeker naar iemand die jouw opvattingen niet deelt, is voor veel mensen een grote uitdaging. Samen nadenken brengt verschillende perspectieven aan het licht en elk van die perspectieven kunnen we onderzoeken op waarheidswaarde. Dit helpt deelnemers om empathie te ontwikkelen en zich in een andere zienswijze te verplaatsen. Filosoferen laat deelnemers ervaren en ontdekken dat al die meningsverschillen de wereld een interessante plek maken!
Mirjam Poolster is praktisch filosoof en opleider filosoferen met kinderen en jongeren. Zij is één van de oprichters van De Denkschool. Dagelijks begeleidt ze filosofische gesprekken in het primair en voortgezet onderwijs. Daarnaast geeft zij masterclasses voor mensen die hun techniek willen aanscherpen. Filosoferen kan prima met zowel laagtalige groepen, in het speciaal onderwijs als met hoogbegaafden. Haar motto is: Denken is leuk! Dat betekent in de praktijk dat er tijdens de gesprekken serieus wordt geluisterd, nagedacht en geredeneerd, maar dat er ook gelachen mag worden. Mirjam heeft een eigen methodiek ontwikkeld die een amalgaam vormt van Socratisch filosoferen, de methode zoals Berrie Heesen (de grondlegger van de kinderfilosofie in Nederland) gebruikte, de CoPI methode van Catharine McCall en de methodiek van The Philosophy Foundation uit Engeland.
www.dedenkschool.nl
In verhalen leer je jezelf kennen
Ilonka Ronkes Agerbeek en Eva Stor, workshop,
Eva Stor en Ilonka Ronkes Agerbeek zijn afgestudeerd aan de Universiteit voor Humanistiek, waar zij zich specialiseerden in zingeving en levenskunstfilosofie. Ze staan bekend als ‘Zinmakers’. In hun workshop ga je experimenteren met de zingevende en verbeeldende kracht van verhalen. We zijn de verhalen die we onszelf en anderen vertellen. Je kunt jezelf het best begrijpen binnen een vol levensverhaal, waarin de complexiteit en rijkdom van individuele ervaringen ruimte krijgen. Hierbij kunnen we alternatieve wegen inslaan of zelfs een heel ander leven voor onszelf verbeelden. Waartoe voel jij je aangetrokken in verhalen, en wat zegt dit over jouw waarden, jouw levensverhaal? In deze workshop ontdek jij wat het betekent om je door verschillende waarden te laten leiden. Hierdoor kunnen we onszelf op nieuwe manieren ervaren. Ben je misschien tegelijkertijd een held én een vijand?
Vraag raak. De kunst van het vragen stellen.
Kristof Van Rossem, workshop
Er zijn twee centrale elementen in je werk als leidinggevende: luisteren en vragen stellen. Luisteren betekent in dit geval: letterlijk luisteren naar wat iemand werkelijk zegt en niet naar wat je denkt te hebben gehoord. Vragen stellen betekent dan dat je die vragen stelt die je doel die je voor ogen hebt bereikt.
De effectiviteit van vragen hangt af van de formulering van de vraag. Als je vraagt: ‘Wat doet dat met jou?’, krijg je een beleving van je gesprekspartner. Als je vraagt: ‘Wat vind je hiervan?’, krijg je een opvatting. En dat zijn heel verschillende dingen. Maar ook een perfecte geformuleerde vraag kan op een bepaald moment toch in een verkeerd keelgat schieten. Ook intuïtie, feeling en mildheid zijn daarom belangrijk.
Hoe kan het stellen van de juiste vragen helpen in situaties waar medewerkers niet altijd voor rede vatbaar zijn? Hoe kan je je invloed in je organisatie vergroten? Hoe kan je niet alleen het denken maar ook het voelen en het doen van je medewerkers beïnvloeden? Kom het meemaken!
Kristof van Rossem is Master in de religiewetenschappen en Master in de filosofie (KULeuven). Hij specialiseerde zich reeds eind jaren negentig in de filosofische praktijk, m.n. de kunst van het vragen stellen, het moreel beraad en het socratisch gesprek. Samen met Hans Bolten leidt hij een jaarlijkse opleiding tot socratisch gespreksleider, onder andere aan de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden (NL). Als zelfstandig trainer werkt hij al meer dan 20 jaar voor tientallen organisaties in profit en non-profit.
Naast zijn trainingswerk, werkt hij ook als lector aan de KULeuven. Kristof is daarnaast ook docent Business Ethics aan de Odisee Hogeschool.
Kristof publiceerde reeds verschillende artikelen en teksten over de filosofische praktijk.
In 2020 verscheen ‘Het Filosofisch Gesprek. De Basis’ (ISVW – LannooCampus). In 2023 verscheen ‘Vraag Raak. Bewust vragen stellen in communicatie’ (LannooCampus) www.socratischgesprek.be ; www.vraagraak.be
Maaktaal, hoe filosofie en kunst taalonderwijs bevorderen.
Lianne Tijhaar en Paulien Hilbrink, workshop,
Wat gebeurt er als kunstenaars en kinderfilosofen een jaar lang taalonderwijs geven op een basisschool? Paulien Hilbrink en Lianne Tijhaar presenteren inzichten uit het project Maaktaal. Zij onderzoeken op Daltonschool Reggewinde met een team van kunstvakdocenten, kinderfilosofen en leerkrachten hoe taalonderwijs eruit zou kunnen zien. Hoe? Door het gewoon te gaan doen.
Ontvang de best practices van dit project en laat je prikkelen door filosofische vraagstukken. Wat is taal? Wat maakt taalonderwijs goed taalonderwijs? En hoe kunnen kunstenaars en filosofen hierbij een rol spelen?
Paulien Hilbrink is filosoof en leerkracht. Zij filosofeert met kinderen, geeft les in kinderfilosofie op de Hogeschool voor Toegepaste Filosofie, schrijft een handboek kinderfilosofie en is bestuursvoorzitter van Centrum Kinderfilosofie (www.kinderfilosofie.nl)
Lianne Tijhaar is docent aan de Hogeschool voor Toegepaste Filosofie. Ze is hoofdredacteur van filosofieblog Bij Nader Inzien, eindredacteur van het tijdschrift Wijsgerig Perspectief en schrijft o.a. voor NEMO Kennislink. Hiervoor werkte ze als redacteur bij Filosofie Magazine, jurylid van de Socratesbeker en landelijk coördinator van de Maand van de Filosofie.
Het goede leven binnen de natuurlijke orde
Frank Vandendries, presentatie
Van veel van wat we observeren in de natuurlijke wereld (denk aan planten en dieren, maar ook aan organen en weefsels) weten we door onderzoek wát een goede leefvorm of een goede conditie bevordert of verhindert. We kunnen zo duiden welke waarden van belang zijn voor een gezond en vitaal (voort)bestaan.
Als mens maken we deel uit van de natuurlijke orde. Maar als het gaat om het bepalen wat voor mensen een goed leven is, wordt de verbinding met de natuur vaak losgelaten: ethiek valt dan buiten de natuurlijke orde met als gevolg o.m. ethisch subjectivisme en cultureel relativisme.
Kan een mens echter wel floreren zonder zijn natuur te (h)erkennen? In een poging die vraag te beantwoorden, komen filosofen als Aristoteles, Kant, Hume, G.E. Moore, Philippa Foot, Ayn Rand en Tibor Machan aan bod alsmede het neo-aristotelianisme, ethisch naturalisme, sociaal-darwinisme en objectivisme.
Frank Vandendries, existentieel coach/geestelijk verzorger/uitvaartbegeleider, mede-initiatiefnemer van het Netwerk Existentiële Filosofie.
www.levensvragen.org
De Stille Stem Spreekt
Saskia van der Werff, workshop
De Stille Stem Spreekt is een workshop geïnspireerd door de eeuwenoude Chinese filosofie van de I Tjing/Het Boek der Veranderingen. In een wereld waarin luidruchtige meningen en oppervlakkige analyses kunnen domineren, biedt deze unieke werkvorm een kans om verborgen lagen te verkennen en genegeerde perspectieven te ontdekken. Het is een uitnodiging om te luisteren naar stille stemmen en om de diepte van begrip te vergroten.
Deze werkvorm is erop gericht om ruimte te bieden aan gedachten en gevoelens die vaak onopgemerkt blijven. De deelnemers maken kennis met de dynamische transformatieprocessen van yin en yang. De I Tjing, met zijn diepgaande symboliek en tijdloze inzichten, vergezelt ons met stille stem.
Saskia van der Werff is bedrijfskundige en filosoof. In haar praktijk begeleidt ze het filosoferen met creatieve werkvormen, spel en kunst. Haar huidige onderzoek belicht filosofische vaardigheden vanuit een intercultureel perspectief. Ze was mede-auteur van Publieke Bezinning; Socratische dialogen over maatschappelijke vraagstukken (ISVW 2016), vertaalde en bewerkte het Engelstalige boek van Sophie Oluwole Socrates en Orunmila; Wat we van Afrikaanse filosofie kunnen leren (Ten Have 2017) en schreef samen met Seline Palm twee studieboeken over Filosofische vaardigheden (Garant 2018 en 2019), die in 2019 de prijs voor het beste studieboek heeft gewonnen. Meer informatie zie saskiavanderwerff.nl
Wat heeft Schopenhauer ons te zeggen?
Ronald Wolbink, presentatie,
Arthur Schopenhauer was een Duitse filosoof, geboren in 1788 in Danzig en overleden in Frankfurt in 1860. Centraal in zijn filosofie staat de wil tot leven, die zich laat merken in talloze verlangens. Dit leidt tot het vruchteloos najagen van een schim die op geluk lijkt, met als gevolg teleurstelling. Voor Schopenhauer is de bewustwording hiervan essentieel in het kader van zijn levenswijsheid. Laten we stoppen met het najagen van deze verlangens en de bijbehorende overconsumptie en uitputting van de aarde.
Allereerst wordt de metafysica van Schopenhauer in het kort geschetst, met zijn kijk op de mens en de maatschappij. Vervolgens de levenswijsheid van Schopenhauer en aandacht voor de toepassing van dit gedachtegoed op onze maatschappij
Dr. Ronald Wolbink heeft een eigen praktijk waarin hij lezingen, workshops en coachingsgesprekken aanbiedt. Het thema levenskunst staat daarin centraal, onder meer gebaseerd op de stoïcijnse filosofie. Hij publiceerde onder andere Levenskunst à la Montaigne en Het coachvakbinnenstebuiten.
www.ronaldwolbink.nl
—————————————————————–
Waar
ISVW (Internationale School Voor Wijsbegeerte)
Dodeweg 8
3832 RD Leusden
Wanneer
Zaterdag 13 april 2024
Inloop vanaf 8.45u
Opening: 9.45u
Afsluiting dag: 16.45u
Borrel vanaf 17.00u
Deelname
Als je deelneemt kun je niet alleen terecht bij de activiteiten van je eigen keuze, maar geniet je ook van de overheerlijke lunch van het ISVW. Ter afsluiting is er een gezellige borrel. Prijzen zijn inclusief lunch en afsluitende borrel!
Leden VFP betalen € 45 (tot 19 februari 2024 € 42,50).
Prijs voor niet-leden is € 80 (tot 19 februari 2024 € 77,50).
Prijs voor studenten is € 55 (tot 19 februari 2024 € 52,50).
Naar de ticketshop
(i.v.m. lidmaatschap kunnen tickets met korting alleen per stuk besteld worden)
Hiervoor kun je deelnemen aan:
– de lezing door Arjo Klamer
– drie workshops/lezingen naar keuze
– de geweldige ISVW-lunch
– de borrel met de eerste consumptie van het huis
———————————————————————————————————
Programma 2023: vorige editie
De dag wordt geopend met een lezing door Joep Dohmen:
“Wat is onze pedagogische missie?
Over Bildung in opvoeding en onderwijs. Joep Dohmen is auteur van meerdere boeken. Zijn meest recente boek is “Iemand zijn. Filosofie van de persoonlijke vorming”. Joep Dohmen is emeritus-hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek en docent aan de Hogeschool voor Toegepaste Filosofie.
Centraal in zijn filosofische activiteit staan actorschap en persoonsvorming. Joep Dohmen verdedigt de actualisering van het klassieke concept van filosofie als een manier van leven.
Overzicht workshops
Ben je benieuwd welke filosofische praktijken er zijn en wat zo’n praktijk inhoudt? Tijdens deze Dag kun je het ervaren!
Korte beschrijving van de workshops:
Voor een indeling van de dag zie het schema onderaan.
– Floris van den Berg en Willem Vermaat – Walkshop – workshop
Filosoferen in het oude Griekenland betekende buiten wandelen en filosoferen met leerlingen en voorbijgangers. In zijn onderwijs neemt Floris zijn studenten mee naar buiten om samen in de natuur te wandelen en allerlei filosofische oefeningen te doen, zoals dialoogwandelen, in stilte lopen, geblinddoekt lopen, bomen knuffelen en land art maken. Een walksshop is een intense filosofische activiteit die je in een groep doet.
Je leert luisteren en je gaat in conversaties met mensen die je pas net ontmoet gelijk de diepte in. Floris gebruikt de term walkshop dat bestaat uit ‘walking’ en ‘workshop’. Filosofen zitten veel te veel binnen. Tijd om naar buiten te gaan. Tijd om de verbinding met de natuur en met elkaar te vinden.
Om mee te nemen: wandelschoenen en theedoek. (dat laatste is geen grapje).
– Dries Boele – Filosofie als zelfopvoeding – lezing en workshop
Filosofie is eerst en vooral zelfopvoeding, zowel voor filosoof als voor deelnemer aan een filosofische praktijk. Er zijn geen voorschriften, noch is er sprake van een leer of een discipline waaraan we ons dienen te onderwerpen. Wat de vragen ook zijn, welke veranderingen we ook willen aanbrengen in ons leven, werk, of attitude, en wat we ook leren van anderen of boeken, we zullen het proces zelf moeten voltrekken.
Hoe gaat zo’n proces van zelfopvoeding? Hoe leer of verander ik? Wat zijn obstakels? En hoe zou een praktiserend filosoof daar rekening mee kunnen houden? Procesinzicht is een belangrijk onderdeel van zelfopvoeding, en dat gaat iedereen aan die filosofie inzet bij de vormgeving van zijn of haar leven. Een uitnodiging tot zelfonderzoek dus.
Deze workshop begin ik met een lezing waarin ik de thematiek presenteer, om vervolgens een en ander gezamenlijk te onderzoeken.
– Ellen Boleij en René van de Lustgraaf – Een draad in het weefsel, overheidsbeleid uitvoeren met Hannah Arendt – workshop
De rechtstaat in Nederland staat onder grote druk en wordt steeds meer burgers herkennen zich in het overheidsbeleid in tal van onderwerken, sociale zekerheid, armoede en recentelijk het stikstofbeleid. Hoe moet de overheid gaan opereren om deze vraagstukken naar een oplossing te brengen, en meer bij de burger te staan. De toeslagenaffaire laat een zeer discutabel uitvoeringsbeleid zien. Maar dit is niet het enige vraagstuk bij de beleidsuitvoering; opvang asielzoekers, schuldhulpverlening en meer.
Wat kan de filosofie daarvoor betekenen? Is er ruimte voor praktische filosofische wenken voor uitvoeringsbeleid?
In deze workshop gaan Ellen Boleij en Rene van de Lustgraaf in gesprek. Ellen geeft aan wat er nodig is om de overheid weer stappen te laten zetten naar een geloofwaardige overheid met Hannah Arendt als bron van inspiratie.
De workshop zal beginnen met een korte introductie over het onderwerp. Vervolgens begint het gesprek en de deelnemers worden natuurlijk uitgenodigd om hun denken en ervaring in te zetten bij dit vraagstuk.
– Hans Bolten – Socratisch één-op-één gesprek – workshop
In deze workshop vertel ik kort hoe een socratisch tweegesprek kan verlopen en doe ik zo’n gesprek voor. Daarna doen de deelnemers enkele oefeningen met onderdelen van zo’n gesprek.
Van de deelnemers wordt verwacht dat zij een vraag hebben waarover zij een gesprek willen voeren, d.w.z. een vraag waar zij in hun dagelijks leven wel eens tegenaan lopen, nog geen bevredigend antwoord op hebben, maar wel een antwoord op willen hebben.
Verder wordt verwacht dat iedereen bekend is met de ‘bewegingen’ in het socratisch gesprek, zoals beschreven in het artikel Beweging in gesprek.
– Willem Jan van den Brink en Robert Keurntjes – Het heil van het ongemak – gesprek
Wij doen van alles om het ongemak in het leven (zo veel mogelijk) op te heffen. Tegelijkertijd is de confrontatie met ‘ongemak’ de drijfveer om in beweging te komen. Moeten we al het ongemak opheffen, of zitten er ook voordelen aan ongemak? En hoe ga je als praktisch filosoof om met ongemak?
Na een inleiding gaan Wim en Robert met elkaar en de zaal in gesprek. Wim is één van de initiatiefnemers van het Netwerk Existentiële Filosofie (NEF) binnen de VFP.
– Anka Fauth – Laat je raken en verrassen hoe woorden werken – filosofisch gesprek
Denken begint met geraaktheid: woorden of beelden, die het hart treffen. Filosofische gesprekken kunnen niet alleen maar dialectisch zijn of retorisch, zij zijn ook literair. Wat is het verschil tussen die drie vormen?
Met een retotische argumentatie wil je overtuigen, door duidelijk stelling te nemen, begrippen te definiëren. In een dialectische argumentatie wil je onderzoeken door het stellen van de juiste vragen, verhelderen van ervaringen, toetsen van veronderstellingen. In een literaire argumentatie wil je geraaktheid ervaren door ondermeer verbeeldingskracht aan te spreken.
Tijdens deze bijeenkomst gaan we gezamenlijk deze vormen beoefenen en zullen we onze creativiteit inzetten. We streven naar een literair argument.
We kiezen het thema van deze dag WEERLOOS en WAARDEVOL en voeren deze ‘beweging’ uit in de werkvorm diner pensant. Met dien verstande dat het diner niet lichamelijk wordt genuttigd, maar geestelijk.
– Harm van der Gaag – Filosofisch Practicus – workshop
Harm van der Gaag verzorgt aan de ISVW de opleiding tot Filosofisch Practicus, waar je leert om grondige filosofische gesprekken te voeren.
In deze workshop zal Harm ingaan op de noodzaak van een methode en een demonstratiegesprek voeren met één van de deelnemers.
– Dennis de Gruijter – Stoicisme als een authentieke levensfilosofie – lezing
In deze lezing presenteert Dennis de Gruijter (‘De Stoïcijnse School’) het Stoïcisme als een volwaardige levens- en wereldbeschouwing die verder gaat dan populaire psychologische trucjes. Hij gaat in op de filosofische en mystieke dimensies van o.a. Seneca en Marcus Aurelius.
– Dennis de Gruijter – Stoicijnse Mindset Training in Organisaties – workshop
Stoïcijnse Mindset Training (SMT) is een methode die gebaseerd is op Stoïcijnse principes. We gaan direct naar de kern van een uitdaging of kwestie en krijgen scherp wat wel en wat niet binnen onze controle ligt. Vervolgens maken we concreet welke waarden, vermogens en eigenschappen we nodig hebben om de uitdaging aan te gaan. SMT is een reality check en een integrity check. Een reality check omdat het meedogenloos door vaagtaal en wensdenken heen snijdt en de kwestie blootlegt. Een integrity check omdat we ons op de juiste wijze tot de kwestie willen verhouden: zelfbeheerst, moedig, rechtvaardig en wijs. Train je Stoïcijnse Mindset en stimuleer jezelf tot een sterk bewustzijn van wie je bent, wat je doet en waarom.
– Robert Keurntjes – De rol van filosofie en debat in Indo-Tibetaans boeddhisme – lezing met oefeningen
“Alle leven is lijden” zo riep Boeddha ons toe. De meest diepe oorzaak van dat ‘lijden’ is gelegen in onze vooronderstellingen over hoe wijzelf en de wereld die wij waarnemen bestaan. Die vooronderstellingen aanpakken is één van de dingen die we zouden moeten doe om tot ‘juist inzicht’ te komen. In het Indo-Tibetaans boeddhisme maakt men gebruik van introspectief onderzoek en logische analyse om de meest hardnekkige vooronderstellingen aan te pakken. We zullen in gaan op zowel wat volgens boeddhisme de grootste misvattingen zijn, hoe we kunnen zien wat ze met ons doen en hoe we ze aan kunnen pakken.
– Timon Meynen – Leren TOVEREN – workshop
In een socratisch gesprek ga je op grond van een ervaring van een van de deelnemers op zoek naar het principiële antwoord op een filosofische vraag. Het is mooi als je daar een week voor kunt uittrekken, maar helaas lukt dat niet altijd … In deze workshop gaan we daarom leren TOVEREN, een lossere aanpak van het socratisch gesprek, die te vinden is in Vrije Ruimte – Praktijkboek (2008, pag. 58–59) van Kessels, Boers en Mostert.
TOVEREN is een acroniem dat staat voor de zeven stappen van zo’n kort socratisch onderzoek: Tijd, Onderwerp, Vragen, Ervaringen, Reacties, Essenties en Nakaarten. Het bepalen van het onderwerp van dit gesprek is er dus een onderdeel van. De overige stappen licht ik kort toe, maar de nadruk ligt op het TOVEREN zelf.
– Marlijn Mulder en Dorus-Jan ten Boom – Ethiek in een digitale wereld – workshop
De wereld wordt steeds meer digitaal ingericht: We werken met technologie, leven met technologie en zijn er vaak van afhankelijk geworden. In deze interactieve sessie gaan we in op de ethiek van deze digitale wereld. Hoe ziet de praktische filosofie eruit in een gedigitaliseerde wereld? We nemen je mee in de achterliggende wereld van dataverzameling, cookies en tracking. Daarnaast geven we jou handvatten om zelf ethiek te bedrijven wanneer je met digitale technologie te maken hebt. Volledig in thema zullen er bijpassende koekjes worden geserveerd.
– Marianne Scheeper – filosoferen met kinderen – workshop
Tijdens deze workshop gaan we met een paar werkvormen aan de slag, waarmee je spelenderwijs kennismaakt met filosoferen met kinderen. Welke vragen spreken kinderen aan? Welke stimuli kun je inzetten? Wat is het verschil met een ‘gewoon’ gesprek? Hoe filosofeer je naar aanleiding van een (voorgelezen) verhaal? Over een specifiek thema? Of over het gebruik van social media?
Het doel van filosoferen met kinderen is niet het resultaat, maar het gezamenlijke onderzoek tijdens het gesprek. Door samen na te denken over uiteenlopende onderwerpen en verschillende meningen te horen, ontwikkel je het vermogen om je te verplaatsen in de ander. Zo ontdekken kinderen dat wij mensen het onderling niet overal over eens zijn, maar dat dat niet erg hoeft te zijn!